Kooperatifler, dayanışmanın, ortak aklın ve birlikte üretmenin en güzel örneklerini sunan yapılar. Ülkemizde de yüz yılı aşan bir geçmişe sahip olan kooperatifçilik kültürü, bugün yeniden önem kazanıyor. 2025 yılının Uluslararası Kooperatifler Yılı ilan edilmesi ise bu anlamda kaçırılmayacak bir fırsat sunuyor.
Bu yazımızda Türkiye’deki kooperatiflerin güncel durumuna, karşılaştıkları örgütlenme sorunlarına ve geleceğe dair önerilere birlikte göz atalım.
Türkiye'de En Çok Hangi Kooperatifler Var?
Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre ülkemizde en çok kurulan kooperatif türleri şöyle sıralanıyor:
- Taşıma Kooperatifleri: 5.177 adet
- Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifleri: 1.211 adet
- Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri: 982 adet
- Gayrimenkul İşletme Kooperatifleri: 927 adet
- İşletme Kooperatifleri: 728 adet
Bugün Ticaret Bakanlığına bağlı olarak toplam 11.542 adet kooperatif faaliyet gösteriyor. Bunlar arasında eğitimden sağlığa, tarımdan turizme, yenilenebilir enerjiden yayıncılığa kadar farklı alanlarda üretim ve hizmet sunan pek çok kooperatif var.
Peki, Kooperatifler Nerede Güçlü?
İllere baktığımızda kooperatiflerin en yoğun olduğu şehirler şöyle:
- Ankara: 704
- İzmir: 647
- İstanbul: 501
- Muğla: 380
- Bursa: 345
En az kooperatif bulunan iller ise Kilis, Bayburt, Ardahan, Bartın ve Aksaray.
Türkiye’de Kooperatiflerin Örgütlenme Sorunu
Her ne kadar ülke genelinde on binlerce kooperatif bulunsa da, ne yazık ki bu kooperatiflerin büyük kısmı bir üst örgütlenmeye dahil değil.
Ticaret Bakanlığına bağlı olan 34 farklı kooperatif türü bulunmasına rağmen sadece 3 tür kooperatifin merkez birlikleri kurulabilmiş durumda. Oysa bir kooperatif türünün güçlü olabilmesi için üst birlikler ve merkez birlikleri kurarak hem dayanışmayı artırması hem de ortak sorunlara birlikte çözüm üretmesi gerekiyor.
Örneğin:
Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifleri güçlü bir örnek olarak öne çıkıyor. 1.211 kooperatiften oluşan bu yapı, 10 farklı üst birliğe sahip.
Ancak toplamda 48.938 kooperatif varken üst birlik sayısının yalnızca 325 olması oldukça düşündürücü.
Ne Yapılmalı?
Örgütlenmenin artması için kooperatifler teşvik edilmeli. Birlikler güçlendikçe kooperatifler hem seslerini daha fazla duyurabilir hem de sürdürülebilir projelere imza atabilirler.
Şu an kooperatiflere sağlanan teşvikler oldukça sınırlı. Sadece üst birlik ortağı olan kooperatifler genel kurullarını iki yılda bir yapabiliyor. Ancak bu yetmez. Daha fazla destek, kolaylaştırıcı düzenlemeler ve finansman imkânları gerekiyor.
Ticaret Bakanlığı'nın özellikle şu alanlarda adım atması önemli:
- Üst birliklerin kurulmasını destekleyici teşvikler sunmak.
- Kooperatiflere özel finansman ve hibe programları geliştirmek.
- Farkındalık artırıcı çalışmalar yapmak.
2025: Kooperatifler Yılı ve Büyük Fırsat
2025 yılı tüm dünyada Uluslararası Kooperatifler Yılı olarak kutlanacak. Bu özel yılın mottosu ise çok anlamlı:
"Kooperatifler Daha İyi Bir Dünya Kurar."
Ülkemiz için bu mottoyu sadece bir söz olarak değil, bir hedef olarak görmeliyiz. Karşılıklı yardımlaşma, dayanışma ve demokrasi temelinde kurulan kooperatifler; iklim krizinden gıda güvenliğine, kadın istihdamından yerel kalkınmaya kadar pek çok alanda çözüm üretebilecek güçte.
Eğer daha adil, daha güçlü ve daha sürdürülebilir bir gelecek istiyorsak, bu geleceği birlikte kurabiliriz. Tam da bu yüzden, kooperatiflerin yeniden keşfedilmesi ve desteklenmesi şimdi her zamankinden daha önemli.
Kaynak:
Esnaf Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü KOOPERATİF BÜLTENİ, Ocak/2025
.jpg)
.jpg)
Balıkessir.com Haberciliğin Dijital Hali
